Khotailieuonthi247.com tổng hợp và chia sẻ miễn phí đến thầy cô Giáo án, Bài giảng powerpoint chuyên đề học tập môn Ngữ văn lớp 10 kết nối tri thức cả năm.
CHUYÊN ĐỀ 1: TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO
VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN
Thời gian thực hiện: 10 tiết
Tiết 1: Khởi động, tìm hiểu một số khái niệm cơ bản về văn học dân gian
Tiết 2: Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu
Tiết 3: Thu thập thông tin
Tiết 4 + 5: Xử lí, tổng hợp thông tin
Tiết 6 + 7: Tìm hiểu về việc viết báo cáo, thực hành viết báo cáo (học sinh phải hoàn thiện bài báo cáo ở nhà)
Tiết 8+9+10: Trình bày báo cáo nghiên cứu, tổng kết chuyên đề
A. MỤC TIÊU
1. Năng lực
a. Về năng lực chung
- HS rèn luyện được các năng lực chung như
Năng lực giao tiếp và hợp tác
Năng lực tự chủ và tự học
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
b. HS rèn luyện được các năng lực môn học
- Năng lực ngôn ngữ: biết vận dụng các tri thức đã học vận dụng vào
+ Biết viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian
+ Biết thuyết trình về một vấn đề văn học dân gian
+ Biết các yêu cầu cơ bản và cách thức nghiên cứu về một vấn đề nói chung, một vấn đề văn học dân gian nói riêng
- Năng lực văn học: có hiểu biết về các vấn đề văn học dân gian
2. Phẩm chất
- Yêu nước
- Chăm chỉ
- Trách nhiệm
B. CHUẨN BỊ
- Sách giáo khoa, sách giáo viên
- Các tài liệu tham khảo cần thiết
- Video clip về văn học dân gian
PHẦN I: TẬP NGHIÊN CỨU
I. MỤC TIÊU
1. Năng lực
- HS hiểu và trình bày được các khái niệm cơ bản về báo cáo nghiên cứu
- HS biết cách xác định đề tài, vấn đề, nội dung nghiên cứu
- Học sinh biết lập kế hoạch, thu thấp tài liệu phục vụ cho quá trình nghiên cứu
2. Phẩm chất
- Trách nhiệm, chăm chỉ, yêu nước
II. CHUẨN BỊ
1. Phương tiện dạy học
- Máy tính, máy chiếu, loa
- Tranh ảnh
2. Học liệu
- Sách giáo khoa Chuyên đề học tập ngữ văn 10
- Tài liệu tham khảo
III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
Hoạt động 1: Khởi động
1. Mục tiêu của hoạt động
Đặt vấn đề, tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập
2. Nội dung
HS trả lời phiếu KWLH
3. Tổ chức thực hiện
Bước 1:Chuyển giao nhiệm vụ
GV phát cho HS phiếu KWLH
Yêu cầu học sinh hoàn thành 2 ô đầu tiên trong 5 phút
Bước 2:Thực hiện nhiệm vụ
Học sinh điền phiếu, hoàn thành 2 ô đầu tiên
Bước 3:Báo cáo, thảo luận
GV mời một số học sinh nêu câu trả lời của mình,
GV đưa ra một số ý kiến
Bước 4:Kết luận, nhận định
Vậy là chúng ta đều có một số hiểu biết nhất định về văn học dân gian và việc làm báo cáo nghiên cứu. Văn học dân gian là một bộ phận rộng lớn trong văn học, có ảnh hưởng rất rộng cả trong đời sống văn học và văn hoá của mỗi đất nước. Nghiên cứu văn học dân gian là để hiểu biết thêm về vốn văn học, văn hoá của dân tộc. Chuyên đề này sẽ giúp các em biết cách làm một công trình nghiên cứu nói chung và nghiên cứu văn học dân gian nói riêng.
Hoạt động 2: Hình thành tri thức mới
| Hoạt động của GV và HS | Yêu cầu cần đạt |
| Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu các khái niệm chung về văn học dân gian Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Chia lớp thành các nhóm khoảng 4-6 học sinh (tuỳ theo sĩ số lớp), các nhóm này sẽ là cố định trong suốt thời gian học chuyên đề 1 - GV chiếu câu hỏi yêu cầu học sinh thảo luận nhóm. Dựa vào phần tri thức tổng quát trong sách giáo khoa, kết hợp với hiểu biết của bản thân em, hãy vẽ sơ đồ tư duy thể hiện các hiểu biết về văn học dân gian Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Học sinh làm việc nhóm trong thời gian 10 phút Vẽ sơ đồ tư duy trên giấy A0 Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Gọi 2 nhóm trình bày kết quả làm việc - Các nhóm còn lại bổ sung, chỉnh sửa, nhận xét Bước 4: Kết luận - GV nhận xét chung, bổ sung, chỉnh sửa và kết luận - HS ghi ý chính vào vở | I. Văn học dân gian 1. Khái niệm Văn học dân gian là những sáng tác nghệ thuật ngôn từ của nhân dân lao động, ra đời từ thuở xa xưa và vẫn tiếp tục phát triển cho đến hôm nay, được phổ biến chủ yếu bằng phương thức truyền miệng 2. Tính chất cơ bản · Tính nguyên hợp: thể hiện cùng lúc tiếng nói của cả văn học và tín ngưỡng, triết lí, đạo đức,… là sản phẩm của nhiều chất liệu nghệ thuật · Tình tập thể và truyền miệng: nhiều người cùng tham gia vào quá trình sáng tạo và lưu truyền tác phẩm VHDG, VHDG thường được lưu truyền bằng phương thức truyền miệng · Tính diễn xướng: hoạt động lưu truyền vhdg gắn liền với việc biểu diễn trong những sinh hoạt mang tính cộng đồng · Tính dị bản có nhiều văn bản giống nhau về chủ đề và nội dung chính, nhưng có một số sự khác biệt ở chi tiết hoặc lời văn 3. Các thể loại văn học dân gian - Tự sự dân gian: thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, sử thi, truyện thơ dân gian - Trữ tình: ca dao – dân ca - Các câu nói kinh nghiệm: tục ngữ, câu đố, vè, - Tích trò và sân khấu dân gian: tuồng, chèo, trò diễn sân khấu |
| Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về việc xác định đề tài, mục tiêu nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ Làm việc cá nhân trong vòng 2 phút, đọc lại phần tri thức tổng quát và phần I trong sách giáo khoa Chia các nhóm thành 2 đội: đội chuyên gia và đội phóng viên Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Các nhóm cùng xem lại kiến thức trong sách giáo khoa và đặt ra các câu hỏi trong vòng 5 phút Bước 3: Báo cáo, thảo luận Các nhóm phóng viên sẽ đặt ra các câu hỏi cho nhóm chuyên gia, nội dung các câu hỏi liên quan đến các nội dung đề tài vấn đề, mục tiêu nghiên cứu Bước 4: Kết luận GV đưa ra kết luận Nhiệm vụ 3: Thực hành xác định nhiệm vụ Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Hãy lựa chọn đề tài, vấn đề để nghiên cứu, lập kế hoạch nghiên cứu từ những đề tài được gợi ý trong sách giáo khoa Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Học sinh làm việc trong nhóm trong vòng 10 phút, thống nhất ý kiến Bước 3: Báo cáo Học sinh báo cáo lại đề tài, vấn đề nghiên cứu cho giáo viên | - Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu - Xác định đề tài, vấn đề nghiên cứu - Báo cáo nghiên cứu là loại văn bản trình bày kết quả tìm hiểu, khám phá sâu về một vấn đề xã hội hoặc văn học và những kiến giải riêng của người viết về vấn đề nghiên cứu đó trên cơ sở các thông tin phong phú thu thập được. - Đề tài vấn đề nghiên cứu là đối tượng được lựa chọn để nghiên cứu. - Đề tài vấn đề nghiên cứu văn học dân gian có thể được xác định ở các phạm vi khác nhau, liên quan đến nhiều đối tượng. - Các đề tài có thể lựa chọn trong nghiên cứu văn học dân gian: · Nghiên cứu một tác phẩm văn học dân gian · Nghiên cứu một chi tiết, hình tượng trong các văn bản văn học dân gian · Nghiên cứu mối quan hệ giữa văn học dân gian với đời sống văn hoá dân tộc và văn học nghệ thuật hiện nay - Khi xác định vấn đề nghiên cứu, cần trả lời một số câu hỏi sau · Vấn đề bạn lựa chọn có điểm gì hấp dẫn · Vấn đề bạn lựa chọn có ý nghĩa gì với việc học tập của bạn · Bạn có điều kiện thực tế để tìm hiểu vấn đề không · Vấn đề bạn lựa chọn có phát huy sở trường học tập cảu bạn không? 2. Xác định mục tiêu, nội dung nghiên cứu - Mục tiêu nghiên cứu là trạng thái mong muốn có được sau khi tiến hành tìm cách nghiên cứu, giải quyết vấn đề. - Mục tiêu cần cụ thể và sẽ định hướng những tri thức, kĩ năng mà người thực hiện cần huy động. - Xác định mục tiêu, nội dung cần: + Bạn muốn rèn luyện thêm điều gì về tư duy và các kĩ năng tìm hiểu, nghiên cứu một vấn đề? + Việc tìm hiểu đề tài, vấn đề nghiên cứu giúp gì cho bạn trong việc mở rộng, nâng cao hiểu biết về văn học dân gian? + Bạn dự kiến những nội dung trọng tâm của đề tài, vấn đề cần tìm hiểu là gì? 3. Lập kế hoạch nghiên cứu - Lập kế hoạch là dự kiến, hình dung và sắp xếp các bước cần tiến hành theo một trình tự thời gian hợp lí. - Kế hoạch thường được trình bày dưới dạng bảng thể hiện rõ nội dung của từng hoạt động (nội dung từng công việc, cách tiến hành, thời gian dự kiến, sản phẩm, người thực hiện) - Gợi ý: + Việc triển khai gồm những hoạt động nào? + Hoạt động được thực hiện ở đâu? + Kết quả, sản phẩm của từng hoạt động và kết quả, sản phẩm cuối cùng? + Thời gian hoàn thành hoạt động? + Ai được phân công thực hiện và cần phối hợp với ai? |
| Nhiệm vụ 4: Tìm hiểu các cách thu thập thông tin Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ Hãy đọc kĩ lại sách giao khoa, sau đó điền vào phiếu học tập số 2 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ Học sinh hoan thanh phiếu học tập trong 10 phút Bước 3: thảo luận Mời 1 -2 học sinh trinh bày phiếu học tập Bước 4: Kết luận Nhiệm vụ 5: Xử lí, tổng hợp thông tin Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ Yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm Thảo luận nhóm: Có những phương pháp xử lí, tổng hợp thông tin nào? Làm cách nào để ghi lại thông tin ở mỗi phương pháp? Tác dụng, ưu nhược điểm của mỗi phương pháp là gì? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS làm việc nhóm 10 phút Bước 3: Báo cáo thảo luận Mời một số nhóm lên trình bày kết quả làm việc, học sinh thảo luận Bước 4: Giáo viên kết luận Nhiệm vụ về nhà: Thực hiện thu thập và xử lí thông tin, sử dụng các phương pháp phù hợp với chủ đề nhóm chọn. Báo cáo việc thu thập và xử lí thông tin, lập hồ sơ tài liệu đối với đề tài, chủ đề được lựa chọn | II. THU THẬP THÔNG TIN 1. Sưu tầm tài liệu - Các nguồn sưu tầm tài liệu: + Sách báo + Internet - Cần trích dẫn tài liệu đúng quy định và ghi rõ nguồn gốc. - Kĩ thuật ghi chép nhanh. 2. Phỏng vấn, tham khảo ý kiến chuyên gia - Chuyên gia: nghệ nhân dân gian, nhà nghiên cứu văn học dân gian, hoặc giáo viên am hiểu về các vấn đề bạn đang nghiên cứu. - Phỏng vấn: + Xác định mục đích phỏng vấn + Đối tượng được phỏng vấn + Cần chuẩn bị trước nội dung phỏng vấn + Hình thức: trực tiếp hoặc gián tiếp + Trong quá trình phỏng vấn cần bộc lộ kĩ năng tương tác với người được phỏng vấn. 3. Tìm hiểu, trải nghiệm thực tiễn - Hoạt động trải nghiệm thực tiễn: chương trình sân khấu hoá tác phẩm văn học dân gian, các lễ hội văn hoá, nghe hát ru hoặc nghe kể chuyện cổ tích,.. - Ghi lại suy nghĩ, cảm xúc của bản thân ngay lúc đó vì điều này sẽ không có được nếu chỉ đọc văn bản. III. XỬ LÍ, TỔNG HỢP THÔNG TIN 1. Ghi chú bên lề tài liệu - Ghi lại những thông tin cần thiết liên quan đến nội dung của đề tài, vấn đề bạn đang tìm hiểu. - Tác dụng: tóm lược, nhấn mạnh những nội dung cần thiết; kích thích trí não khi ghi nhớ thông tin và tránh tình trạng đạo văn. - Có thể sử dụng giấy ghi chú dán bên lề với màu sắc đa dạng. 2. Sử dụng sơ đồ tư duy - Ghi nhớ tốt hơn vì chỉ sử dụng các từ khoá. - Sáng tạo hơn vì có thể viết, vẽ tuỳ theo ý bạn. - Nâng cao khả năng tư duy vì bạn sẽ sử dụng được cả hai bán cầu não cùng một lúc. - Có thể đưa ra các giải pháp để giải quyết vấn đề. - Thấy được “bức tranh tổng thể” của nội dung cần ghi nhớ. 3. Sử dụng phương pháp ghi chú của Co-neo (Cornell) - Phương pháp: cách xử lí thông tin theo hình thức chia trang giấy thành ba phần. + Cột bên phải: ghi lại thông tin, kiến thức cụ thể. + Cột bên trái: ghi lại các câu hỏi, ghi chú, gợi ý hoặc nội dung cần nhấn mạnh. + Hàng cuối của trang: ghi nội dung tổng kết về kiến thức, kĩ năng. - Tác dụng: + Thấy được mối quan hệ giữa những nội dung cụ thể và nội dung khái quát về vấn đề. + Có thể dễ dàng điều chỉnh, bổ sung thông tin trong từng cột. 4. Lập hồ sơ tài liệu - Là tổng hợp và sắp xếp văn bản, tài liệu có được trong quá trình tìm hiểu đề tài, vấn đề thành hồ sơ theo những nguyên tắc, phương pháp nhất định và mục tiêu nghiên cứu đã xác định. - Hồ sơ tài liệu bao gồm: + Các tác phẩm có liên quan + Danh mục tài liệu tham khảo + Các tranh ảnh, số liệu, bảng biểu + Các nội dung ghi chép + Các minh chứng khác |
RÚT KINH NGHIỆM
- Tự đánh giá rút kinh nghiệm
- Đanhs giá từ học sinh
- Xem phiếu KWL, thu thập ý kiến của học sinh
PHỤ LỤC: CÁC PHIẾU HỌC TẬP SỬ DỤNG TRONG CHỦ ĐỀ
...